Η παχυσαρκία είναι μια νόσος που επηρεάζει το άτομο σε πολλαπλά επίπεδα. Η περίσσεια του λιπώδους ιστού προκαλεί έναν βαθμό φλεγμονής, που αυξάνει τον κίνδυνο για άλλες παθήσεις, όπως διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, κακοήθειες και καρδιακές παθήσεις. Επίσης, επηρεάζει σημαντικά την ψυχική υγεία των ασθενών, ιδιαίτερα στην εποχή μας που τα κοινωνικά πρότυπα επιβάλλουν μια όμορφη και υγιή εικόνα σώματος.

Συνήθως, η παχυσαρκία προκύπτει από ένα συνδυασμό κληρονομικών παραγόντων, σε συνδυασμό με τις επιδράσεις της κουλτούρας του κοινωνικού συνόλου και της οικογένειας καθώς και των προσωπικών επιλογών διατροφής και άσκησης.

 Τα καλά νέα είναι ότι ακόμη και μια μικρή απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει ή να αποτρέψει τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Οι αλλαγές στη διατροφή, η αυξημένη φυσική δραστηριότητα και οι αλλαγές στη συμπεριφορά μπορούν να σας βοηθήσουν να χάσετε βάρος. Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και οι διαδικασίες απώλειας βάρους είναι πρόσθετες επιλογές για τη θεραπεία της παχυσαρκίας.

Παχυσαρκία: Διάγνωση

Η παχυσαρκία διαγιγνώσκεται όταν ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι 30 ή υψηλότερος. Για να καθορίσετε τον δείκτη μάζας σώματος, διαιρέστε το βάρος σας σε κιλά με το ύψος σας σε εκατοστά στο τετράγωνο.

BMI ( ΔΜΣ)

<18.5        Χαμηλό βάρος

18.5-24.9 Κανονικό

25.0-29.9 Υπέρβαρο

>30,0        Παχυσαρκία

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο ΔΜΣ παρέχει μια λογική εκτίμηση του σωματικού λίπους. Ωστόσο, ο ΔΜΣ δεν μετρά άμεσα το σωματικό λίπος, οπότε ορισμένοι άνθρωποι, όπως οι μυώδεις αθλητές, μπορεί να έχουν ΔΜΣ στην κατηγορία παχυσαρκίας, παρόλο που δεν έχουν περίσσεια σωματικού λίπους.

Παχυσαρκία: Αιτίες

Αν και υπάρχουν γενετικές, συμπεριφορικές, μεταβολικές και ορμονικές επιδράσεις στο σωματικό βάρος, η παχυσαρκία εμφανίζεται όταν προσλαμβάνετε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καίτε μέσω της άσκησης και των συνήθων καθημερινών δραστηριοτήτων. Το σώμα σας αποθηκεύει αυτές τις υπερβολικές θερμίδες ως λίπος.

Τα άτομα με παχυσαρκία μπορεί να τρώνε περισσότερες θερμίδες πριν νιώσουν χορτάτοι, να νιώσουν πείνα νωρίτερα ή να φάνε περισσότερο λόγω άγχους.

Παράγοντες κινδύνου

• Κληρονομικότητα και επιρροές από την οικογένεια
• Ανθυγιεινή διατροφή
• Καθιστική ζωή
• Ορισμένες ασθένειες (σύνδρομο Prader-Willi, το σύνδρομο Cushing)
• Φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά φάρμακα, φάρμακα για τον διαβήτη, αντιψυχωσικά φάρμακα, στεροειδή και βήτα αποκλειστές)
• Κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα
• Ηλικία > 50 ετών
• Διακοπή του καπνίσματος.
• Η έλλειψη ύπνου
• Στρες.

Ακόμα κι αν έχετε έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, δεν σημαίνει ότι προορίζεστε να αναπτύξετε παχυσαρκία. Μπορείτε να αντιμετωπίσετε τους περισσότερους παράγοντες κινδύνου μέσω της διατροφής, της σωματικής δραστηριότητας ,της άσκησης και των αλλαγών στη συμπεριφορά.

Παχυσαρκία: Επιπλοκές

Τα άτομα με παχυσαρκία είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν μια σειρά από δυνητικά σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως:

• Καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια: λόγω της δυνητικά υψηλής αρτηριακής πίεσης και των αυξημένων επιπέδων χοληστερόλης, που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για αυτές τις παθήσεις.
• Διαβήτης τύπου 2: η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας χρησιμοποιεί την ινσουλίνη για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
• Ορισμένοι καρκίνοι: η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του ενδομητρίου, των ωοθηκών, του μαστού, του παχέος εντέρου, του ορθού, του οισοφάγου, του ήπατος, της χοληδόχου κύστης, του παγκρέατος, των νεφρών και του προστάτη.
• Πεπτικά προβλήματα: η παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητα να εμφανίσετε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, λιθίαση ή φλεγμονή της χοληδόχου κύστης και λιπώδους διήθησης του ήπατος.
• Γυναικολογικά και σεξουαλικά προβλήματα: η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει  υπογονιμότητα και ακανόνιστες περιόδους στις γυναίκες, καθώς και στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.
• Υπνική άπνοια του ύπνου: τα άτομα με παχυσαρκία είναι πιο πιθανό να έχουν άπνοια ύπνου, μια δυνητικά σοβαρή διαταραχή κατά την οποία η αναπνοή σταματά επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Οστεοαρθρίτιδα: η παχυσαρκία αυξάνει την πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις που σηκώνουν βάρος, οδηγώντας σε επιπλοκές όπως η οστεοαρθρίτιδα.
• Κακή ποιότητα ζωής: η παχυσαρκία μπορεί να μειώσει τη συνολική ποιότητα ζωής σας. Μπορεί να μην είστε σε θέση να κάνετε πράγματα που κάνατε, όπως η συμμετοχή σε απολαυστικές δραστηριότητες. Μπορείτε να αποφύγετε δημόσιους χώρους. Τα άτομα με παχυσαρκία μπορεί ακόμη και να αντιμετωπίσουν διακρίσεις.

Παχυσαρκία: Θεραπεία

• Άσκηση τακτικά: πρέπει να κάνετε 150 έως 300 λεπτά δραστηριότητας μέτριας έντασης την εβδομάδα για να αποτρέψετε την αύξηση βάρους, όπως γρήγορο περπάτημα και κολύμπι.
• Πρόγραμμα υγιεινής διατροφής: επικεντρωθείτε σε τρόφιμα με χαμηλές θερμίδες και θρεπτικά συστατικά, όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως. Αποφύγετε τα κορεσμένα λιπαρά και περιορίστε τα γλυκά και το αλκοόλ. Τρώτε τρία κανονικά γεύματα την ημέρα με περιορισμένο σνακ. Μπορείτε ακόμα να απολαύσετε μικρές ποσότητες τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και υψηλής θερμιδικής αξίας ως σπάνια απόλαυση. Απλά φροντίστε να επιλέξετε τρόφιμα που προάγουν ένα υγιές βάρος και καλή υγεία τις περισσότερες φορές.
• Προσδιορισμός κακών συνηθειών: κρατήσετε ένα ημερολόγιο και γράψτε τι τρώτε, πόσο τρώτε, πότε τρώτε, πώς αισθάνεστε και πόσο πεινάτε. Μετά από λίγο, θα δείτε να εμφανίζονται μοτίβα. Μπορείτε να προγραμματίσετε εκ των προτέρων και να αναπτύξετε στρατηγικές για τον χειρισμό τέτοιων καταστάσεων και να διατηρήσετε τον έλεγχο των διατροφικών σας συμπεριφορών.
• Παρακολούθηση του βάρους: τα άτομα που ζυγίζονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα έχουν μεγαλύτερη επιτυχία στο να κρατήσουν μακριά τα περιττά κιλά. Η παρακολούθηση του βάρους σας μπορεί να σας πει εάν οι προσπάθειές σας λειτουργούν και μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε μικρές αυξήσεις βάρους πριν γίνουν μεγάλα προβλήματα.
• Συνέπεια: τηρήστε το πρόγραμμα υγιούς βάρους σας κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, τα Σαββατοκύριακα και εν μέσω διακοπών και σταδιακά να αυξήσετε την ποσότητα που ασκείστε καθώς βελτιώνεται η αντοχή και η φυσική σας κατάσταση.
• Συνεχής κινητοποίηση: κάνοντας απλές αλλαγές καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας σας μπορεί να προσθέσετε μεγάλα οφέλη. Παρκάρετε πιο μακριά από τις εισόδους του καταστήματος, αναλάβετε τις δουλειές του σπιτιού σας, τον κήπο, φορέστε ένα βηματόμετρο για να παρακολουθείτε πόσα βήματα κάνετε πραγματικά κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Ένας καλός προτεινόμενος στόχος είναι να προσπαθείτε να φτάσετε τα 10.000 βήματα κάθε μέρα. Αυξήστε σταδιακά τον αριθμό των βημάτων για την επίτευξη αυτού του στόχου.
• Αλλαγή συμπεριφοράς: Ο καθένας είναι διαφορετικός και έχει διαφορετικά εμπόδια στη διαχείριση του βάρους, όπως η έλλειψη χρόνου για άσκηση ή φαγητό αργά το βράδυ. Προσαρμόστε τις αλλαγές στη συμπεριφορά σας για να αντιμετωπίσετε τις ατομικές σας ανησυχίες. Η τροποποίηση της συμπεριφοράς, που ονομάζεται και συμπεριφορική θεραπεία, μπορεί να περιλαμβάνει και συζήτηση με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας ώστε να αντιμετωπίσετε συναισθηματικά και συμπεριφορικά ζητήματα που σχετίζονται με το φαγητό. Η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε γιατί τρώτε υπερβολικά και να μάθετε υγιείς τρόπους αντιμετώπισης του άγχους. Μπορείτε επίσης να μάθετε πώς να παρακολουθείτε τη διατροφή και τη δραστηριότητά σας, να κατανοείτε τους παράγοντες που προκαλούν την κατανάλωση τροφής και να αντιμετωπίζετε τις επιθυμίες για φαγητό. Η συμβουλευτική μπορεί να είναι ατομική ή ομαδική.
• Φαρμακευτική αγωγή: όπου υπάρχουν ενδείξεις εξατομικευμένα αναλόγως ατομικού ιστορικού και επιθυμιών ασθενούς
• Χειρουργείο παχυσαρκίας: εξατομικευμένα, αναλόγως κλινικής κατάστασης, ιστορικού και επιθυμιών ασθενούς.

Παχυσαρκία: Απώλεια και Συντήρηση βάρους

Δυστυχώς, είναι συνηθισμένο να ξαναπάρετε βάρος ανεξάρτητα από τις μεθόδους θεραπείας παχυσαρκίας που δοκιμάζετε. Εάν παίρνετε φάρμακα για απώλεια βάρους, πιθανότατα θα ανακτήσετε βάρος όταν σταματήσετε να τα παίρνετε. Μπορείτε ακόμη και να ανακτήσετε βάρος μετά από χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους εάν συνεχίσετε να τρώτε υπερβολικά ή να τρώτε υπερβολικά τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας ή ποτά υψηλής θερμιδικής αξίας.

Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να αποτρέψετε την ανάκτηση του βάρους που χάσατε είναι η τακτική σωματική δραστηριότητα. Στοχεύστε για 45 έως 60 λεπτά την ημέρα. Η φυσική  δραστηριότητα σας βοηθά να διατηρείται μια καλή και υγιή εικόνα σώματος, αποτελώντας ένα ισχυρό κίνητρο για συνέχιση της προσπάθειας.

Πάρτε την απώλεια και τη συντήρηση του βάρους ως ένα καθημερινό μικρό στόχο και περιστοιχίστε τον εαυτό σας με υποστηρικτικό περιβάλλον για να διασφαλίσετε την επιτυχία σας. Βρείτε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής στα μέτρα σας τον οποίο θα μπορείτε να ακολουθήσετε μακροπρόθεσμα.